Week 9 is van start gegaan, wat betekent dat we nog slechts 4 weken stage voor de boeg hebben. Het lijkt wel of de tijd plots sneller gaat dan eerder. Ondertussen zijn Silke en ik ook officieel gewisseld van stageplaats. Ik heb mijn eerste dagen in het gezondheidscentrum gehad, en Silke op de vrouwenafdeling in Sint Patricks. Na 8 weken je helemaal te hebben ingewerkt is het dus even een nieuwe start, wat opnieuw weer wat variatie brengt in onze ervaringen hier. Verder werken we beide ook nog steeds in het Anfoega ziekenhuis, waar Silke nu reeds twee weken op spoedgevallen staat. Dit bevalt haar heel erg. Ze overweegt namelijk om na haar bachelor verpleegkunde misschien voor een specialisatie spoed te gaan. Ze heeft reeds zelfstandig allerlei wondzorgen uitgevoerd, perifere infusen geplaatst en ze heeft bovendien een grote variatie aan patiënten cases. Zo had ze onder andere een patiënt die een ernstig motorongeluk had doorgemaakt. Hij had een diepe snee in zijn kin die genaaid moest worden. Ook was zijn been op verschillende plaatsen gebroken, en bovendien was er sprake van een openbeenbreuk. Het been werd ingespalkt en pijnmedicatie werd gegeven. Hoewel procedures hier misschien niet altijd hetzelfde verlopen dan in België, vindt Silke het heel leuk om op deze manier toch al eens te proeven van het werken op een dienst spoedgevallen.

Ik sta momenteel op het operatiekwartier in Anfoega. Veel operaties zijn er momenteel niet, aangezien de hoofdchirurg op bijscholing is. Wel komen hier heel veel patiënten langs, al dan niet ambulant, voor allerlei wondzorgen. Ook ik aanschouw dus een hele grote variatie aan patiënten, en dus ook een grote variatie aan wondzorgen. Zo zag ik onlangs een skingrafting wonde. Het ging namelijk om een man van middelbare leeftijd met een grote wonde op zijn voet/onderbeen. Ze hebben vervolgens huid weggenomen op zijn bovenbeen, om over de wonde te kunnen plaatsen. Zo hopen ze de chronische wonde toch nog te laten toegroeien. Dit is een operatie dat heel zelden voorkomt hier, zodanig zelfs dat de accountant van het ziekenhuis de prijs die aan de patiënt moet aangerekend worden nog moet berekenen.

Ook heb ik, net zoals Silke enkele weken geleden, een besnijdenis van een jongetje van 3 maand oud mogen assisteren. Het meest indrukwekkende is dat mijn hoofdverpleegkundige deze ingreep heeft uitgevoerd. Ze is gewoon verpleegkundige van opleiding, maar is altijd heel assertief van aard geweest. Zo heeft ze de neiging om veel vragen aan artsen te stellen, waardoor ze haar al snel allerlei zaken hebben aangeleerd. In die mate dat ze haar nu zelfs ingrepen als een besnijdenis toevertrouwen. Als verpleegkundige in Ghana is het heel normaal om te hechten, vandaar dat het hier misschien ook een minder grote drempel is om ook kleine ingrepen als bovenstaande uit te voeren. Ik vond het alleszins heel knap om te zien. Het kindje heeft ook absoluut niet geleden, mits een intramusculaire injectie Ketamine voor de nodige verdoving zorgde. Stiekem hoop ik dat ze mij hier binnenkort ook eens gaan leren hechten.

Verder hebben we ook nog wat te vertellen over vorige week. We hebben vorige week vrijdag ons eerste project hier, namelijk het First Aid Project, afgerond. Met gemengde gevoelens weliswaar. Het is namelijk heel voldoening gevend om zoiets te kunnen afronden, maar langs de andere kant gaan we onze studentjes erg missen. Zowel Silke als ik vonden het heel fijn om les te geven, en voelden onszelf hierin ook groeien naarmate de lessen vorderden. We kunnen jullie met trots mededelen dat onze studenten, stuk voor stuk met glans geslaagd zijn voor het examen. En heel gemakkelijk was het niet, dus we zijn echt heel fier op hun. Het examen bestond zowel uit een schriftelijk, als uit een praktisch gedeelte waar ze gepast moesten handelen binnen een bepaalde situatie. Achteraf was er nog even tijd voor een feedback moment, en een verfrissend flesje frisdrank als beloning. Binnenkort zullen we de first aid boxes klaarmaken, en de studenten hun certificaten overhandigen op hun scholen. We kijken er al naar uit om hun allemaal terug te zien.

Ook waren mijn laatste twee dagen in Sint Patricks de moeite om over te schrijven. Mijn voorlaatste dag heb ik namelijk een workshop rond ‘emergency triage’ mogen meevolgen. Er werd ons geleerd om de ernst van een situatie snel en efficiënt te herkennen, en bovendien de patiënt vervolgens goed door te verwijzen naar de juiste afdeling. Want dit laatste is waar triage allemaal over gaat, de juiste patiënt in de juiste categorie onderverdelen en hem/haar correct doorverwijzen. Dit kan de wachtruimte zijn maar ook het operatiekwartier of spoedgevallen of naar bijvoorbeeld de kraamafdeling. Hiervoor maakten we gebruik van een bepaalde tool. Hier in Ghana baseren ze zich op het Zuid-Afrikaans model voor emergency triage. De tool maakt logischerwijs een onderscheid tussen kinderen, pasgeborenen en volwassenen.
Ik vond het alleszins heel interessant om hiermee in aanraking te komen. We hebben hieromtrent namelijk nog niet echt veel over geleerd in onze opleiding. Ben dus heel benieuwd om te weten welke vorm van triage tool dat wij in België het meest hanteren.
De volgende dag werd er een aanvullend praktijkgedeelte georganiseerd, namelijk een simulatie van een ‘mass cassualty accident’ (= massaslachtoffer ongeval). Sommige verpleegkundigen werden aangeduid om slachtoffer te spelen, anderen moesten hun job als verpleegkundigen uitvoeren en twee personen specifiek werden als triage verpleegkundigen aangeduid. Ik speelde een patiënte met een ernstige astma-aanval, dit terwijl er net een hele auto aan gewonden was toegekomen op spoedgevallen. Het was dus de uitdaging als triage verpleegkundigen om de ernst van onze toestand in te schatten en iedereen efficiënt aan het werk te zetten zodat er genoeg aandacht was voor de heel kritieke patiënten, maar dat patiënten zoals ik met een astma-aanval zeker niet verwaarloosd werden.
Het Sint-Patricks ziekenhuis had voor deze tweedaagse niet echt een spoedgevallendienst, ze hebben er dus in twee dagen tijd eentje moeten opzetten. De injectieruimte werd dus omgetoverd in een bescheiden emergency ward. Ik hoop, maar heb hier ten volle vertrouwen in, dat ze deze spoedgevallendienst ook gaan onderhouden.
Ik ben zeer blij dat ik hier als stagiair een klein deel van heb mogen uitmaken. Het was heel mooi om te zien hoe mijn collega’s dit, eens de simulatie begon, het heel serieus namen en hun best deden om ons als ‘patiënten’ zo goed mogelijk op te vangen en zorg te verlenen.

Verder hebben we afgelopen weekend ook weer volop kunnen genieten van het culturele aspect dat Ghana te bieden heeft, we hebben hier namelijk Pasen mogen vieren. Pasen duurt hier van vrijdag tot maandag, en heel het weekend zijn er allerlei activiteiten waar het hele dorp aan participeert. Zo begon het op vrijdagochtend met een grote opruimactie, waarbij de straten van vuilnis werden ontruimd. Aangezien wij werkten, konden we hier jammer genoeg niet aan deelnemen, maar we vonden het wel een heel leuk initiatief. Verder worden er op verschillende sportterreinen allerlei wedstrijden en toernooien georganiseerd, zoals voetbal of volleybal maar ook dancebattles. Tegen de avond werd er dan weer ruimte gemaakt voor live concerten of traditionele borborbor dancing. Dit is een dans waar je rondom mannen die op trommels spelen en zingende mensen in een soort kring rondom op de maat gaat dansen. Als je geluk hebt komt er zelf een trompet bij kijken, die het gehele klankenspel prachtig aanvult. Ghanese vrouwen die de dans echt ten volle beheren, schudden hun billen op een ritme dat je haast niet kan volgen. Silke en ik vonden het gehele tafereel fantastisch om te aanschouwen. Op zo een momenten voel je echt dat je aan het kennismaken bent met de cultuur. In Europa zal je dit namelijk niet snel tegenkomen, aangezien het hier echt gaat om een traditionele Afrikaanse tribal dans.
Verder hebben we op zaterdag ook deelgenomen aan een grote Easter Healthscreening, in het centrum van het dorpje. Volledig gratis kon men langskomen om te laten screenen voor hypertensie, diabetes, hepatitis B, … er waren zelf testen beschikbaar om na te aan hoe het met je zicht gesteld is. Bovendien waren er ook dokters aanwezig en gratis medicatie beschikbaar indien nodig. Het was een heel succesvol event, waarbij meer dan 550 personen gescreend werden. We zijn blij om hier een klein deel van uitgemaakt te hebben, en op deze manier een steentje bij te dragen.

Easter Health Screening

Easter Health Screening

Easter Health Screening

Foto’s genomen tijdens het Paas diner dat elke jaar georganiseerd wordt door het kindertehuis voor alle vrijwilligers.

Update omtrent vorige week; in ons vorige blog bericht kon je lezen over het outreach-project dat we in Bame hebben georganiseerd. Hier vernamen we dat het lokale gezondheidscentrum gewoon niet het materiaal heeft om wondzorgen uit te voeren, zelfs al zou men een ziekteverzekering hebben. Aangezien we net enkele inwoners hadden tegen gekomen met chronische wonden, hebben we ons hart wat laten spreken en met een deel van het geld dat we hebben ingezameld wat materiaal aangekocht. Dit is meer dan hartelijk in ontvangst genomen, waardoor wij nog meer het gevoel kregen dat dit echt broodnodig was. We hopen echter dat dit ook een motivatie voor hun is om nog meer aan te dringen bij de overheid, om alsnog het nodige materiaal te verkrijgen.

Volgende week meer over de start van een gloednieuw project!

Enkeke enyo,

Silke & Suzie

Tijdens mijn eerste dagen op de ‘medical ward’ in het Anfoega ziekenhuis heb ik heel interessante wondzorgen mogen bijwonen. De eerste ging om een chronische wonde aan de voet, waarvan de exacte oorzaak niet gekend is. Wel is geweten dat toen de patiënte voor het eerst het ziekenhuis betrad, er een huisgemaakt mengsel opgesmeerd was, dat onder andere bestond uit fijngemalen slakkenhuisschilfers. Dit soort “herbal medicin” zijn hier heel gewoonlijk in Ghana. Het veroorzaakt echter problemen wanneer het huisgemaakte medicijn helemaal niet werkt, bijvoorbeeld wanneer de wonde te diep is of geïnfecteerd geraakt. Bovendien zorgt het ervoor dat men minder snel professionele hulp zoekt, omdat ze er enigszins op vertrouwen dat het natuurlijke mengsel zijn werk wel zal doen. Hier bovenop hebben ze de wonde van deze vrouw in kwestie gedurende 6 dagen niet kunnen verzorgen zoals het hoort, omdat er geen familie langskwam die de nodige materialen voor de wondzorg kon sponseren. Tijdens mijn shift op de afdeling was het dus de tweede keer in een kleine week tijd dat de wonde degelijk verzorgd werd. Na het verband verwijderd te hebben, kuisten we de wonde met kompressen gedrenkt in Savlon verdund met Natriumchloride (NaCl). Savlon is een soort antibacteriële zeep op basis van onder andere chloorhexidine. Nadien gebruikten we NaCl om de wonde te spoelen, al deppend met steriele kompressen. Vervolgens heeft mijn collega-verpleegkundige op voorschrift van de dokter de wonde mechanisch gedebrideerd, door het fibrineweefsel weg te schrapen met een steriel mesje. Fibrine is een soort eiwit dat een belangrijke rol speelt bij normale wondgenezing maar een teveel aan fibrine, is echter nadelig. Je kan door middel van debridement dus eigenlijk van een chronische wonde, een meer acute wonde maken, waardoor het natuurlijke herstelproces en dus onder ander de doorbloeding van de wonde opnieuw wordt aangewakkerd. De arts had gezegd dat indien het debrideren te pijnlijk zou zijn, we haar pijnstilling mochten geven. De vrouw in kwestie is echter niet verzekerd en had op dat moment de middelen niet om pijnmedicatie te halen. We hebben er dus voor gezorgd dat het in de mate van het mogelijke zo weinig mogelijk pijn deed voor de vrouw. De lezers die echter weten waarover we het hebben, kunnen zich inbeelden dat debrideren op deze wijze allesbehalve aangenaam is. Dit was ook te voelen aan hoe hard ze soms in mijn hand kneep. Om dit proces voor de volgende keer te vergemakkelijken en dus minder pijnlijk te maken, heeft de verpleegkundige wat suiker aangebracht in de wonde. Dit zou het fibrineweefsel doen verweken, wat debrideren gemakkelijker maakt. Ook honing en zelfs een pawpaw mengsel (voor ons beter bekend als papaja) kan hiervoor gebruikt worden. Na wat opzoekwerk heb ik verstaan dat de protease enzymen in papaja een fibrine-afbrekend en wondgenezend effect hebben. Blijkt dat papaja dressing zelfs effectiever zou werken dan bijvoorbeeld waterstofperoxide. Vervolgens hebben we de wonde toegedekt met in iodine (antibacterieel middel) gedrenkte kompressen, met een verband ter fixatie.

De wonde alvorens het debrideren

De wonde na het debrideren

Mijn tweede wondzorg ging omtrent een uit de hand gelopen cellulitis. Cellulitis is een ontsteking van de dieper gelegen bindweefsellagen, wat ik in onze vorige blogberichten reeds eens heb beschreven. De patiënte in kwestie heeft hier echter een grote, redelijke oppervlakkige wonde aan overgehouden op haar onderbeen. De wondzorg begon door het verwijderen van het verband. Het verband plakte echter zodanig aan het been dat de wonde spontaan begon te bloeden. Ik had ondertussen al het materiaal klaargelegd, waaronder een spuit Natriumchloride om de wonde te reinigen. Toen ik echter zag hoe mijn collega het verband aan het verwijderen was, kon ik mezelf haast niet beheersen om het verband te verweken met deze NaCl. Het zag er namelijk heel pijnlijk uit. Bovendien is dit wat ik gewoon ben om te doen als het verband verkleefd zit in de wonde. Op die manier kan je namelijk het verband alsnog verwijderen zonder het verkleefde laagje huid er mee af te trekken. Mijn collega-verpleegkundige hield me echter tegen. Ze leerde me dat het mee aftrekken van de eerste huidlaag juist de bedoeling was, om zo fibrine weefsel te verwijderen en doorbloeding te stimuleren. Eigenlijk een gelijkaardig doel aan de wondzorg hierboven beschreven. Hoewel het niet het meest aangename was voor de patiënte, zag ik de wonde wel zeer positief evolueren. Een fijn detail is dat deze patiënte oorspronkelijk uit Togo komt, waardoor communicatie in het Frans mogelijk was. Dit gaf een heel fijne toevoeging aan de zorgen, aangezien communiceren plots verder ging dan enkel mijn basiskennis Ewe.

Een week later hebben we vocht uit een nieuw gevormd abces onttrokken, verder zag de wonde er stukken beter uit.

De laatste nieuwigheid dat ik deze week geleerd heb en graag met jullie zou delen gaat omtrent slangenbeten. Ik heb afgelopen week tijdens een shift namelijk mijn eerste slang hier gespot. Een knap, klein, listig beestje, maar het heeft nadat we hem hadden opgemerkt jammer genoeg niet lang meer mogen leven. Mijn collega heeft hem namelijk vrij snel gedood, aangezien het een giftige slang geweest zou zijn. We zijn vervolgens aan de praat geraakt over het feit dat “hoe omgaan met slangenbeten” bij ons niet echt inbegrepen zit in onze standaardopleiding verpleegkunde. Ik vertelde hem echter wel dat ik tijdens ons First Aid Project, hierover heb lesgegeven aan de studenten, en zo ook zelf heb bijgeleerd. Hij beaamde de kennis die ik reeds had, maar voegde er ook nog wat interessante dingen aan toe. Zo goed als het eerste wat je doet als je een patiënt met slangenbeet binnenkrijgt, is de stollingstijd van het bloed nagaan. Gif heeft namelijk een bloed verdunnend effect. Zo kan je weten in welke mate het gif reeds verspreid is over het lichaam. Verder legde hij me ook uit dat geactiveerde kool (activated charcoal) zeer effectief kan zijn op vlak van eerste hulp in dit soort cases. Het zou voorkomen dat het gif wordt opgenomen in de maag doordat de kool zich aan het gif bindt. Geactiveerde kool kan namelijk niet geabsorbeerd worden door het lichaam waardoor het gif het lichaam gewoon via de stoelgang verlaat. Na wat verder onderzoek heb ik geleerd dat het ook bij diarree of allerlei overdosissen kan helpen (buiten alcohol). Ook als huidbehandeling, aangezien het vuiltjes en bacteriën naar het oppervlak brengt zodat je huid makkelijker te reinigen valt. Ik kende het product voornamelijk door de hype op sociale media om je tanden er witter mee te krijgen. Hiervoor heb ik echter geen bewijzen gevonden op het internet, maar mijn collega zegt wel dat ze het hier soms ook daarvoor gebruiken. Bij patiënten die medicatie nemen, zoals bijvoorbeeld een patiënt met acute hypertensie, kan het dus wel gevaarlijk zijn. Aangezien het ook de opname van medicatie in ons lichaam tegengaat.

Silke heeft zich afgelopen dagen in het gezondheidscentrum in de “injection and dressing room gestaan”. Hier worden injecties geplaatst en wonden verzorgd. Zo heeft ze allerlei intramusculaire injecties mogen toedienen en enkele wondzorgen uitgevoerd. Een van de twee dagen was er door omstandigheden nog maar 1 handschoen beschikbaar. Hierdoor heeft ze een bepaalde wondzorg niet kunnen uitvoeren, aangezien ze zichzelf niet voldoende kon beschermen. De verpleegkundige in kwestie heeft deze uitgevoerd, weliswaar met slechts 1 handschoen. Als je bovenstaande situatie leest, kan je begrijpen dat we heel blij waren om deze week eindelijk onze overige donaties uit te delen. We hebben ze verdeeld over de drie instellingen waar we stagelopen. Het Anfoega ziekenhuis, Sint Patricks ziekenhuis en het gezondheidscentrum.  Foto’s vinden jullie hieronder, we kunnen jullie verzekeren dat ze warm ontvangen werden.

Sint Patricks ziekenhuis met sister Peace en sister Joan

Anfoega hospital, met de accountant en nurse manager

Gezondheidscentrum

Verder hebben we vorige week ook een tweede outreach-project uitgevoerd. Ergens was deze ervaring heel gelijkend op onze vorige outreach, maar ergens ook heel anders. We werkten deze keer samen met een lokaal gezondheidscentrum, in een kleiner landbouwdorpje (Bame) op slechts twintig minuten rijden van Kpando, waar wij wonen. Het gezondheidscentrum had onze organisatie gecontacteerd aangezien er in het algemeen heel weinig gebruik gemaakt wordt van het centrum, ook al bevindt het zich op slechts 15 minuten wandelafstand. Waarom dit zo is, was nog wat onduidelijk, maar blijkbaar is het voor de bewoners hier toch een grote stap om zich naar het centrum te begeven. Bovendien heeft het centrum zelf niet de middelen om zo een grote screening te organiseren, vandaar dat wij met plezier onze hulp aanboden. We zijn erg vroeg vertrokken, aangezien de boeren zo nog tijd genoeg zouden hebben om hun land te bewerken. Bij onze aankomst in Bame, in gezelschap van Emmanuel (een verpleegkundige uit het centrum), werden we zeer warm ontvangen. Nadat de meeste mensen verzameld werden, hebben we onszelf voorgesteld en duidelijk gemaakt wat onze bedoelingen waren. Waarop we een zeer warme en dankbare speech kregen van de chief van het dorpje. Dit alleen al gaf ons een zeer fijn gevoel, aangezien het duidelijk aangeeft dat onze hulp welkom is en geapprecieerd wordt. Op vier uur tijd hebben we ongeveer honderd personen gezien. We screenden opnieuw naar hepatitis B, hypertensie en hypoglycemie. Waarna er ook deze keer gezondheidsvoorlichting gegeven werd met behulp van een tolk. Ditmaal was de tolk geen verpleegkundige, waardoor mijn rol hierin dus wel wat groeide. Gelukkig had ik reeds genoeg ervaring na ons vorige outreach-project. Silke kan ondertussen al bijna bloedprikken met haar ogen toe, aangezien ook zij haar rol in het screenen naar hepatitis B heeft behouden. Ook deze keer werden er enkele malaria testen afgenomen bij kinderen en wondzorgen uitgevoerd waar nodig. Met hartzeer verzorgden we een wonde aan de voetzool van een man. Hij zou er al meer dan een jaar mee rondlopen, zonder enige keer professionele hulp te zoeken. De wonde was oppervlakkig maar zeer pijnlijk, en had duidelijk opvolging nodig. We leerden echter dat, ook al zou de man verzekerd zijn, het gezondheidscentrum momenteel niet het geschikte materiaal heeft om wondzorg uit te voeren. Dit was voor ons, die zo een zaken veel te snel vanzelfsprekend nemen, heel moeilijk om aan te horen. Op die manier kan je ook snappen waarom men geen toenadering zoekt tot het centrum… Want waarom zou je je geld besteden aan een ziekteverzekering als het enige gezondheidscentrum in je nabije omgeving je toch niet kan helpen? Dit bewijst voor ons nogmaals dat Ghana als land zelf niet persé heel onderontwikkeld is, maar de infrastructuur en het beleid wel nog achterloopt. Naar aanleiding van deze situatie hebben Silke en ik in overweging genomen om een deel van het ingezameld geld dat nog over is, te spenderen aan het voorzien van wat basis wondzorgmateriaal in dit centrum. Er is nog niets concreet en we zijn er ons ook bewust van dat we hiermee geen wereld van verschil maken. Want de oorzaak van het probleem wordt hiermee absoluut niet aangepakt. Het was als verpleegkundigen in opleiding echter heel moeilijk om ons hiervan te distantiëren zonder ook maar iets te ondernemen. Of we ons in deze situatie hebben laten leiden door emoties? Ja natuurlijk, maar we hopen op deze manier toch iets meer goed dan kwaad te doen.

In het weekend zijn we op een ochtend naar Tafi Atome gereden, op een klein half uurtje van bij ons. Hier bevindt zich namelijk een ‘monkey sanctuary’. De organisatie beschermt het tropische bos en zijn inwoners, namelijk de Mona aapjes. Het gaat om wilde aapjes, maar vaak komen ze piepen als je bananen in de aanbieding hebt. Het bos is erg groot, dus je moet soms geluk hebben om ze te spotten. Fijn weetje ook, dit project zorgt ervoor dat de opbrengst van ons bezoek opnieuw geïnvesteerd wordt in de gemeenschap, inclusief de bouw van een medisch centrum. Over duurzaam toerisme gesproken!

Volgende week meer over Silke haar eerste ervaringen op de spoedafdeling en het (spijtig genoeg) einde van ons First Aid Project!

Deze week hebben we ons allereerst outreach-project meegemaakt!

Zo een outreach houdt voornamelijk in dat we screenings organiseren in dorpen of gemeenschappen die zeer moeilijk toegang hebben tot gezondheidszorg. Op die manier proberen we vroegtijdig ziektes op te sporen zodat herstel of behandeling nog mogelijk is. Voor deze outreach specifiek bezochten we het eilandje Biobio in het Voltameer, gelegen op iets meer dan een uur varen van het vasteland. Op dit eiland leven drie verschillende communities. Met een community bedoelen we een kleine soort leefgemeenschap. In het eerste dorpje screenden we 23 personen, in het tweede 25 en in het laatste 27 personen. We hebben in elke community gescreend naar hypertensie (te hoge bloeddruk), hyperglycemie (te hoog gehalte aan suiker in het bloed) en hepatitis B (een ernstige en besmettelijke leveraandoening). Iedereen doorloopt elke screening waarna ze op het einde ook gezondheidsvoorlichting krijgen over de resultaten met behulp van een tolk. Het grote idee is dus niet om te genezen maar om te screenen en raad te geven. We screenen bovendien ook enkel personen boven de 14 jaar aangezien ze hier normaal gevaccineerd worden voor hepatitis B, wat tot de leeftijd van 14 jaar zou moeten beschermen.

Silke heeft haar voornamelijk bezig gehouden met het screenen naar hepatitis B. Dit gebeurt aan de hand van een test waar we een capillaire bloedafname voor nodig hebben. En ik heb mij samen met Sister Kafui (vertaler en bovendien ook verpleegkundige) vooral ontfermd over de gezondheidsvoorlichting. We vertellen over wat de aandoeningen betekenen en hoe ze in zijn werk gaan, maar ook wat de gevolgen kunnen zijn en wat ze zelf kunnen doen om dit tegen te gaan. Indien de resultaten ernstig zijn, proberen we te hameren op het belang om professionele hulp te zoeken. We laten de keuze echter volledig bij hun, we verplichten niemand om hulp te zoeken. We zijn er namelijk van overtuigd dat hulp zoeken enkel helpt als de motivatie hiervoor vanuit de persoon zelf komt.

Indien ze andere gezondheidsklachten hadden, hebben we hier ook aandacht aan besteed. Zo hebben een kinesiste die mee was en ik even naar een gezwollen knie van een vrouw gekeken. Onze conclusie was dat het waarschijnlijk om een bursitis ging (ontsteking van slijmbeurs van de knieschijf) door overbelasting. In dit geval is pijnstilling en rust het enige wat we konden aanbieden binnen onze mogelijkheden. Bij kinderen die zich ziek voelden, namen we koorts en screenden we eventueel ook naar malaria. Dit omdat vooral kinderen onder de 5 jaar en iedereen wiens immuunsysteem zwakker is, zoals zwangere vrouwen, gevoeliger zijn voor malaria. Daarnaast hebben we ons ook ontfermd over enkele wondzorgen. Ik heb specifiek een bepaalde wondzorg voor mijn rekening genomen. Dit ging om een diepe wonde in de enkel die er duidelijk al even was. De wonde was bedekt met een soort huisgemaakt kruidenmengsel. Alleen al dit uit de wonde krijgen was een hele opdracht. Pas nadien zag je hoe diep de wonde werkelijk was. We hebben de wonde verzorgd en de man in kwestie genoeg materiaal nagelaten om enkele dagen mee door te kunnen. Nadien zal hij echter zelf naar het vasteland moeten gaan voor verdere hulp.

Zo een geheel outreach-project is ook slechts een momentopname. Vele mensen vragen zich af, waarom screen je enkel en voorzie je geen medicatie? Het ligt echter wat ingewikkelder dan dat. Je kan wel voor enkele weken medicatie voorzien, bijvoorbeeld voor hypertensie, maar daar los je het probleem niet mee op. Ze zullen op een gegeven moment zelf moeten initiatief nemen. Vandaar dat we de gezondheidsvoorlichting zo belangrijk vinden. Door te informeren en de gevolgen van hun gezondheidstoestand goed in de verf te zetten, hopen we een soort van intrinsieke motivatie op te wekken bij deze mensen. Zodat ze zelf het belang ervan inzien.

Per eiland op het Voltameer heb je normaal gezien wel iemand die zich verantwoordelijk stelt voor het welzijn van zijn community, ze noemen dit de ‘healthvolunteer’. Voor dit specifiek eiland was het een heel gedreven man die zelfs al een korte opleiding had gevolgd. We hebben al onze observaties en resultaten na de screening dan ook met hem persoonlijk besproken. Bijvoorbeeld indien personen dringend meer geavanceerde hulp nodig hadden, werd hieromtrent overlegd en geïnformeerd. Er waren namelijk in totaal een kleine 10 personen positief voor Hepatitis B. Aangezien dit een ziekte is dat wordt doorgegeven aan de hand van bloed, seksuele gemeenschap en dus ook van moeder op kind bij de bevalling, is dit niet enkel in belang van de personen zelf maar de gehele community. Van deze 10 mensen hebben we ook contactgegevens opgeschreven, zodat we toch een kleine follow-up kunnen uitvoeren in het geval ze iets tekort zouden komen om het nodige te doen. We hebben ook paracetamol en waterzuiveringstabletten achtergelaten bij de healthvolunteer. Het eerste omdat dit zowel pijnstillend als ontstekingsremmend werkt, dus voor veel gebruikt kan worden en een relatief ongevaarlijk medicijn is. En de waterzuiveringstabletten kunnen van pas komen als iemand last heeft van diarree om het maagdarmstelsel even wat rust te gunnen.

We vonden het allebei een heel unieke en fijne ervaring om mee te maken. Je hebt namelijk echt het gevoel dat je een verschil uitmaakt. Bovendien is het heel intrigerend en mooi om te zien hoe mensen hier heel autonoom en zelfvoorzienend leven. Langs de andere kant was het voor mij persoonlijk op ethisch vlak niet altijd even gemakkelijk. Deze mensen leven op hun prachtig eiland, zonder al te veel zorgen. Vervolgens komen wij daar als buitenstaanders toe om te vertellen dat ze bijvoorbeeld hepatitis B positief zijn… We beladen hun met deze diagnose, zonder een specifieke behandeling aan te bieden. Ben je dan niet verplicht om meer hulp te bieden? Of zou je in de eerste plaats gewoon afstand moeten houden en deze mensen hier überhaupt niet mee storen. Je kan hierover discussiëren. Want een langdurige therapie aanbieden is niet effectief, zoals ik hierboven al neerschreef. Je zou kunnen zeggen, neem ze op de boot mee terug naar het vasteland en laat ze daar behandelen. Dat is dan weer veel te invasief naar mijn mening. Het is niet aan ons om ons in die mate te bemoeien met andermans leven. Het moet hun eigen keuze blijven. We hebben we geen magische toverstaf om deze mensen te genezen, zo zit het jammer genoeg niet in elkaar. Onze organisatie, UNiTED PROJECTS, heeft ook besef van dit ethisch aspect. Vandaar dat er een bewuste keuze wordt gemaakt om niet naar HIV te screenen. Deze diagnose is namelijk veel zwaarder dan andere opgenoemde aandoeningen. Voornamelijk omdat hier soms ook een taboe rondhangt, en privacy valt moeilijk te bewaren binnen deze context. Bovendien kunnen wij hiervoor momenteel geen specifiek genoeg follow-up plan aanbieden.
Na het wat te laten bezinken, heb ik dit alles al wat beter kunnen plaatsen. Ik besef dat er meer voor als nadelen zijn aan zo een outreach-project. Je geneest misschien niet, maar je biedt wel de mogelijkheid om te informeren waarop mensen zelf kiezen of ze deze info willen en aldus ingaan op je aanbod.

Voor de lezers die ons hebben gesteund in het verzamelen van medisch materiaal; voor deze outreach hebben we met geld dat over was de testen voor hepatitis B kunnen aankopen. Dankzij jullie hulp hebben we dus voor een 10-tal mensen een groot verschil kunnen maken. Ook benodigdheden zoals handschoenen, alcoholdoekjes, glucose strips, bloeddrukapparaat, thermometers, wondzorg materiaal en dergelijke die we hebben meegebracht zijn zeer goed van pas gekomen tijdens dit project. Dus bij deze opnieuw een welgemeende dankjewel!

Volgende week komt er alweer een nieuw outreach-project aan. Deze keer op het vasteland in een dorpje niet heel ver van Kpando.
Wij zijn alvast benieuwd!

Mia dogo,

Silke & Suzie

Het bootje dat ons naar het eiland Biobio bracht

Silke en ik die met assistentie van Aleida een capillaire bloedafname uitvoeren voor het screenen naar Hepatitis B. Op de achtergrond zie je Franzi die met assistentie van Christine de glycemie opmeet.

Gezondheidsvoorlichting met behulp van sister Kafui

Het gehele outreach-team; sister Kafui, twee verpleegkundigen Aleida en Franzi, onze manager Katrine die ook vroedkundige is, twee sociaal werksters Donglu en Gloria, vrijwilligster Floor, kinesiste Christine en wij!

Afgelopen weekend hebben we een dagje vrij genomen om te ontdekken wat voor moois de streek waar we in verblijven, volta regio genaamd, te bieden heeft. We hadden namelijk via andere vrijwilligers al uitgebreid vernomen dat er allerlei mooie uitstappen te beleven waren rondom Kpando. We hebben uiteindelijk gekozen om onze vrije dag te besteden aan het bezichtigen van de Wli watervallen.
Wli is een dorpje gelegen op 40km van bij ons, dat vlak aan de grens met Togo ligt. Meer zelfs, de aanvang van de waterval zou Togolees grondgebied zijn, maar waar de waterval neerkomt is wel degelijk Ghanees grondgebied. De rivier waaruit de waterval voortkomt heet Agumatsa, wat “Allow me to flow” betekent. Dit wist onze heel capabele 15-jarige gids ons te vertellen. De waterval zelf is in totaal 90 meter hoog en is daarmee de hoogste waterval in Ghana en de grootste in geheel West-Afrika. Hij bestaat uit twee grote delen, de hoger en de lager gelegen waterval. De meeste bezoekers kiezen om enkel de lager gelegen waterval te bezichtigen, daar die maar een 40-tal minuten wandelen is op een plat stuk. De grote uitdaging ligt hem echter in het bezoeken van de hoger gelegen waterval. Om deze te bereiken wandel je eerst ongeveer 2 uur omhoog en vervolgens ook weer 2 uur naar beneden. Hoewel de lager gelegen waterval groter is, vonden wij het echt enorm de moeite waard om ook de hoger gelegen waterval te bezoeken. Bovendien krijg je er een stevige wandeling en prachtige uitzichten gratis bij. Deze hoger gelegen waterval lijkt ook in het midden van de jungle te liggen, en als je geluk hebt dan heb je hem, zoals bij ons het geval was, volledig voor jou alleen. Dat wil niet zeggen dat de lager gelegen waterval niet minder de moeite is, integendeel. Hier is kan je namelijk een heel uniek tafereel aanschouwen. Er huist een hele kolonie aan vleermuizen in de bergwand vlak naast de waterval. Er vliegen er allerlei in het rond, soms weinig soms veel. Je moet echter vooral in detail de rotswand bestuderen. Dan pas merk je hoeveel vleermuizen er werkelijk woonachtig zijn langs deze klif. Wij vonden het alleszins een heel uniek natuurfenomeen, en zeker en vast de moeite.

Aanvang van onze bergwandeling richting de hoger gelegen Wli waterval

Hier zie je het Wli dorpje in het dal achter ons

Waterval reeds in zicht, rechts op de foto

De hogergelegen waterval

De lagergelegen waterval

Even ontspannen na een sportieve voormiddag in The Waterfall Lodge niet ver van de receptie.

Verder blijven we hier soms ook na onze stage uren binnen de gezondheidscentra en onze projecten nog bezig als verpleegkundige in wording. Af en toe komen er namelijk kinderen langs, die ons via via weten te vinden om hun wonden te verzorgen. Zo is er een jongetje die nu al enkele maanden langskomt om naar zijn, bijna chronisch geworden, wonden te kijken. Wij volgen hem op en leren hem hoe hij het best zijn wonden kan verzorgen. Bovendien bezorgen we het nodige materiaal zodat ze ook thuis in staat zijn om zelf hun wondzorg uit te voeren. Het is namelijk vaak het geval dat wanneer ze naar hun ouders gaan met hun wonden, ze er een soort van huisgemaakte pastei op gesmeerd krijgen op basis van kruiden en dergelijke. Over het algemeen maakt dit de wonde juist minder proper en bovendien wordt de wonde hiermee ook niet volledig afgedekt waardoor het nog steeds blootgesteld is aan vuil en bacteriën. Het is hierbij dan ook voldoening gevend om een positieve evolutie te zien nadat wij ons ontfermen over hun wonden. Onlangs hadden we een meisje die op een nagel gaan staan was, en pas onze hulp is komen zoeken nadat de wonde geïnfecteerd geworden was. Ik was meteen bezorgd om tetanus besmetting, bovendien was haar enkel echt heel gezwollen en gevoelig. Ik was bang dat een simpele wondzorg niet voldoende ging zijn. Echter enkele dagen later zag het er al veel beter uit, de zwelling was amper nog te zien, ook van pijn had ze helemaal geen last meer. Het is soms moeilijk om te beslissen of doorverwijzen naar een gezondheidscentrum of ziekenhuis nodig is. Je moet namelijk het totaal plaatje proberen inschatten. Gaan ze je advies aannemen of liggen hun prioriteiten elders en kiezen ze om hun geld uit te sparen en verder te gaan met hun natuurlijke kruidenmengsels? Vandaar dat we ze soms liever zelf proberen helpen dan meteen door te verwijzen. Bovendien informeren we ze ook altijd over wanneer het echt nodig is om hulp te zoeken en waarom. Zo heb ik het meisje in kwestie verteld dat wanneer ze stijfheid in haar kaakspieren of overige spieren zou ervaren, ze meteen naar het gezondheidscentrum moet gaan. Dit zou namelijk op het begin van tetanusinfectie kunnen wijzen.

Deze wonden slepen al maanden aan, echter telkens wat verbetering zichtbaar